Mersin Limanı’nda uygulanan tarife artışları ve hayata geçirilen yeni uygulamalar, Mersin Deniz Ticaret Odası’nda (MDTO) düzenlenen basın toplantısında ele alındı.
MDTO Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bedii Canatan, Yönetim Kurulu Üyeleri Atahan Çukurova, Bekir Yıldız, Filip Tahinci ve Ertuğ Kemal Yılmaz’ın katılımı ile gerçekleştirilen basın toplantısında yapılan açıklamada, Mersin Limanı’nın yalnız Mersin’in değil çevre illerin de ekonomik kalkınmasında kritik bir role sahip olduğunu vurgulandı, Liman İşletmesi tarafından tarafından yapılan tarife artışlarının ve hayata geçirilen yeni uygulamaların ihracatçılarımız, ithalatçılarımız ve limanla bağlantılı tüm paydaşların rekabet güçlerini zayıflattığına ve enflasyonu tetiklediğine dikkat çekildi.
MDTO Yönetim Kurulu adına Başkan Yardımcısı Bedii Canatan tarafından paylaşılan basın açıklamasında şu ifadelere yer verildi:
“Mersin’in ekonomik gücü büyük ölçüde, sahip olduğu limana ve deniz ticaretine dayanmaktadır. Lojistik ve tarım başta olmak üzere kent ekonomisine canlılık kazandıran bütün sektörler, limanla ve denizyolu taşımacılığıyla bağlantılıdır.
Mersin Limanı, Türkiye’nin Akdeniz kıyısındaki en büyük limanı olup, Ortadoğu, Avrupa ve Asya arasında bir ticaret köprüsü işlevi görmekte, sadece Mersin’in değil, çevre illerin de ekonomik kalkınmasına katkı sağlamaktadır.
Bugün dünyanın en büyük 100 limanı arasında bulunan Mersin Limanı, ülkemizde 2 Milyon TEU barajını geçen ilk liman olmuştur. Limanımızın kaydettiği her başarı, hiç kuşkusuz bu kentte yaşayanlar ve liman kullanıcıları olarak hepimizi memnun etmektedir.
Ancak bir limanın başarılı ve sürdürülebilir şekilde faaliyet göstermesi, liman kullanıcılarıyla kurduğu güçlü ilişkiler ve bulunduğu kentle entegrasyonuyla doğrudan bağlantılıdır. Liman işletmecilerinin liman kullanıcıları ile şeffaf, verimli ve güvene dayalı bir iletişim kurması; operasyonel süreçlerin iyileştirilmesine katkı sağlar, limanın rekabet gücünü artırır ve bölgesel kalkınmayı teşvik eder.
Ülkemizin ekonomik koşulları ortadadır. Enflasyonun baskılanması için uygulanan ekonomik politikalar nedeniyle, iş adamlarımız yanında 85 milyon insanımız da ciddi sıkıntılar çekmektedir.
Dış ticaret firmalarının destek beklediği böyle bir ortamda, Mersin Liman İşletmecisi (MIP) tarafından hayata geçirilen tarife artışları ve uygulamalar; ihracatçılarımız, ithalatçılarımız ve limanla bağlantılı tüm paydaşların rekabet güçlerini zayıflatmakta ve enflasyonu tetiklemektedir.
Son dönemdeki fiyat artışlarını ve uygulamaları, başlıklar halinde sizlerle paylaşmak istiyoruz:
1-Yanaşma Penceresi Uygulaması
2013 yılından beri ücretsiz olarak uygulanan ve 2023 Mayıs ayında askıya alınan berthing window/yanaşma penceresi uygulaması (limana geliş zamanını önceden bildiren konteyner gemilerine öncelik tanınması) gemilerin demirde bekleme sürelerinin uzaması üzerine limandaki bu sıkışıklığa çözüm bulmak amacıyla Ağustos 2023’ten itibaren, yükleme boşaltma ücretlerine ilave olarak 20’lik konteyner için 30 dolar, 40’lık konteyner için 60 dolar bedelle (TEU başına 30 dolar) yeniden hayata geçirilmiştir.
Bugüne gelindiğinde ise sıkışıklık sorunu çözülmüş olmasına rağmen, yanaşma penceresi uygulamasındaki bu ilave ücretler kalıcı hale getirilmiştir.
Bu ücretlendirme, konteyner yükleme-boşaltma maliyetlerinde dolar bazında %30’un üzerinde bir artışa sebebiyet vermektedir.
2-Fahiş ve Sık Fiyat Artışları
Limanda hizmet tarifeleri özelleştirildiği tarihten günümüze kadar sıkça fiyat artışları yapılmakta olup 1 Ekim 2024 tarihli tarife ile birlikte bazı kalemlerdeki artışlar (örneğin KKTC’den gelen/giden yolcu bedelinde olduğu gibi) yüzde 600’lere kadar ulaşmıştır.
Ocak 2024’te yapılan yıllık artışa rağmen, Ağustos ve Ekim aylarında yeniden artışa gidilmiş, bunun yanı sıra mevcut tarifelerde bulunmayan enerji katkı payı gibi ilaveler yapılmıştır. Bilindiği üzere, denizcilik sektöründe kontratlar yıllık bazda yapılmakta olup, yıl içerisinde yapılan artışlar üyelerimizi zor durumda bırakmaktadır. Dolar bazında uygulanan tarifenin hem bu kadar sık değişmesi hem de aşırı fiyat artışları yapılması bölge ve ülke ekonomisine ve ticaretine zarar vermektedir.
Bu kez 2025 Şubat ayında uygulamaya konan son tarife düzenlemesi ile birçok kalemde yeniden artış yapıldığı görülmektedir. Örneğin, işlem hacmi düşük olan 20ft konteyner elleçlemesinde bir miktar indirim yapılırken; limanımızda adet olarak daha fazla kullanılan 40ft konteynerin elleçlemesinde yüksek oranda artış yapılmıştır.
MIP bu duyurusunda “İhracatçılar ve ithalatçıların rekabet gücünü artırmayı amaçladıklarını” ifade etmesine rağmen, yaptıkları düzenleme ile (2024 yılında elleçlenen konteyner miktarı baz alındığında) tarifede yaklaşık %12’nin üzerinde fiyat artışı yaptıkları anlaşılmaktadır. Bu durum dış ticaret firmalarını desteklemek bir yana, maliyetlerini daha da artıracaktır.
3-Fuzuli İşgal
MIP tarafından 10 Şubat 2025 tarihi itibariyle başlatılan; alıcı veya yükleyiciden kaynaklı bekleme veya gecikmelerin posta bekleme tarifesi yerine fuzuli işgal olarak nitelendirilmesi ve tahakkuk ettirilen fuzuli işgal ücretinin de acenteden tahsil edilmesi uygulamasının hukuken de ciddi sorunlara yol açacağı değerlendirilmektedir. Ayrıca, bir önceki tarife ile karşılaştırıldığında; fuzuli işgal ücretinde %400 ve posta ücretinde %200 fiyat artışı yapıldığı görülmektedir.
Halihazırda (konteyner harici) yükleme/boşaltma ücretlerinin bölge limanlarına göre yüksek olmasının (7,35 USD/ton) yanı sıra bu uygulamanın getireceği ilave maliyet ve cezai müeyyideler, kargo gemilerinin rakip limanları tercih etmesine ve Suriye, Irak vb. ülkelere yönelik transit yüklerin de kaybedilmesine neden olacaktır.
4-Gemilerin Yanaşma Önceliği
Yine 10 Şubat tarihi itibariyle uygulamaya konulan; “Rıhtım taleplerinde yanaşma önceliğinin, genel teamüllerde olduğu gibi geminin demire geliş sırasına göre değil, tamamen işletmenin inisiyatifine bağlı olarak gemi ve yük kondisyonu, araç-depo nakliye durumu gibi objektif ve somut olmayan ölçütlere dayandırılarak belirlenmesinin, liman kullanıcıları ve özellikle gemi donatanları arasında adaletsizlik ve ayrımcılık oluşturabileceği öngörülmektedir.
5-Nihai Müşteriye Ödeme Olanağı
2025 yılı içerisinde “nihai müşterilerin (ithalat ve ihracatçıların) gemiye yükleme/tahliye ile ardiye ücretlerini doğrudan limana ödemelerine olanak sağlayan yeni bir uygulamanın” planlandığı MIP tarafından duyurulmuştur.
Bu uygulamanın, gemi yükleme-boşaltma işlemlerinde operasyonel aksaklıklara yol açacağı, başta tedarik zincirinde tüm dünyada yaygın uygulama olan “kapıdan kapıya teslim” sistemi olmak üzere taşıyıcı-alıcı, taşıyıcı-yükleyici ilişkisine zarar vereceği, limandaki sıkışıklığı artıracağı ve sonuçta Mersin Limanı’ndaki gemi ve yük trafiğini olumsuz etkileyeceği görüşünde olduğumuz ve bu uygulamadan vazgeçilmesi gerektiği Odamızca MIP’ye bildirilmiş olmasına rağmen olumlu bir geri dönüş alınamamıştır. 10 Şubat 2025 tarihinde paylaştıkları son genel duyuruda ise nihai müşterilerin tarifeyi doğrudan ödemelerine olanak tanıyan yeni uygulamanın detayları hakkında üç hafta içerisinde bilgilendirme yapılacağı ilan edilerek görüşümüz değerlendirmeye alınmamıştır.
6-Oda/Sektörle İlişkiler
Tarifelerin belirlenme sürecinde, Odamız ve sektör ile istişarede bulunulmamakta; tarafımızdan yapılan değerlendirme ve öneriler de ne yazık ki dikkate alınmamaktadır. Bu konuda önerilerimizi içeren yazılarımıza; tarifelerinin web sitesinde yayınlandığını belirten matbu cevaplar alınmakta, bazı yazılarımız ise cevapsız kalmaktadır.
Monopol konumunda olan MIP’nin yaptığı fiyat artışları, kullanıcıları ile ilişkisine zarar vermekte; getirilmeye çalışılan yeni uygulamalar ise denizcilik ve lojistik sektöründe hizmet veren bazı iş kollarını devre dışı bırakmaya yönelik olduğu kaygısını uyandırmaktadır.
Genel Değerlendirme
Tarife artışları ve yeni uygulamaların Mersin Limanı’nda gemi ve yük kaybına neden olacağı değerlendirilmekte olup; bu durumun da bölge ve ülke ekonomisine ciddi zararlar vereceği endişesi içerisindeyiz. Mersin Deniz Ticaret Odası olarak, bu konuda yetkilileri ve kamuoyunu bir kez daha bilgilendiriyor, sağduyulu bir yönetim anlayışının benimsenmesini; tarife ve uygulamaların bu doğrultuda revize edilmesini talep ediyoruz.”
